Επέλαση ρομπότ στην παραγωγή

Τι σχέση έχουν τα ρομπότ με την οικολογία; Κατ’ αναλογία, όση σχέση είχαν και εξακολουθούν να έχουν οι επιπτώσεις της βιομηχανικής επανάστασης στην ανθρωπότητα και στο περιβάλλον όπου αυτή επιβιώνει και αναπτύσσεται


Συντάκτης: Τάσος Σαραντής
Mε ψήφισμα που υιοθέτησαν την περασμένη Πέμπτη οι ευρωβουλευτές ζητούν τη θέσπιση πανευρωπαϊκών κανόνων για τον ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο της ρομποτικής, όπως, για παράδειγμα, τη θέσπιση κανόνων δεοντολογίας και καθορισμού των ευθυνών σε περιπτώσεις πρόκλησης ατυχημάτων από αυτόνομα οχήματα.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσει νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση κανόνων στους τομείς της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητές τους και να καθοριστεί παράλληλα ένα επαρκές επίπεδο ασφάλειας και προστασίας.

Οσο κι αν εκπλήσσει, αυτή η κίνηση των ευρωβουλευτών για τη θέσπιση πανευρωπαϊκών κανόνων για τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη δεν θα πρέπει να παραξενεύει.

Η ανθρωπότητα βρίσκεται πλέον στο κατώφλι μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης που πυροδοτείται από την ανάπτυξη όλο και πιο εξελιγμένων ρομπότ, bots, ανδροειδών και άλλων εκφάνσεων της τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, ακόμα δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες για τη χρήση τους.

Και σύμφωνα με την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ε.Κ.), αυτή η επανάσταση είναι πιθανόν να μην αφήσει ανέγγιχτο κανένα κοινωνικό στρώμα.

Ρεκόρ πωλήσεων

Κατά την περίοδο 2010-2014 η μέση αύξηση των πωλήσεων ρομπότ ανήλθε στο 17% ετησίως. Το 2014 οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 29%, ενώ το 2015 κατά 15%.

Κυριότερος αγοραστής ρομπότ αποδείχθηκε η βιομηχανία, με αύξηση 33% σε σύγκριση με το 2014, ιδίως η βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών (41%), η βιομηχανία μετάλλου (39%) και των πλαστικών και καουτσούκ (16%).

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Ρομποτικής, μέχρι το 2019 πάνω από 1,4 εκατομμύρια νέων βιομηχανικών ρομπότ θα εγκατασταθούν στα εργοστάσια σε όλο τον κόσμο.

Ο αριθμός των βιομηχανικών ρομπότ θα αυξηθεί σε περίπου 2,6 εκατομμύρια μονάδες, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο μονάδες περισσότερες απ' ό,τι το 2015 που καταγράφεται ως έτος πωλήσεων-ρεκόρ.

Ενα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που προκύπτει από την ανάπτυξη και την εξέλιξη των ρομπότ είναι οι επιπτώσεις της χρήσης τους στην αγορά εργασίας, αφού υπάρχουν βάσιμες ανησυχίες σχετικά με την αντικατάσταση μεγάλου όγκου εργαζομένων (απλών εργατών ή και εξειδικευμένων επαγγελματιών) από ανδροειδή.

Ηδη, στις βιομηχανίες της Νότιας Κορέας, η αναλογία ρομπότ/εργατών είναι 478 προς 10.000, ενώ στη Γερμανία είναι 292 προς 10.000.

Σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον αναμένεται ότι θα μπορούμε να μετακινούμαστε με ταξί χωρίς οδηγούς, κάποια μαθήματα θα γίνονται με καθηγητές-ρομπότ, ενώ στα γηροκομεία και στα νοσοκομεία μέρος του βοηθητικού προσωπικού θα είναι ρομπότ.

Η απάντηση σε όσους ανησυχούν ότι θα χάσουν τη δουλειά τους είναι ότι τα ρομπότ θα δημιουργήσουν ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, οι θέσεις που μπορεί να δημιουργηθούν θα είναι υψηλής ειδίκευσης και θα αντικαταστήσουν εκείνες που απαιτούν λιγότερα προσόντα, στις οποίες όμως εργάζονται περισσότεροι άνθρωποι.

Ενα άλλο φλέγον ζήτημα που απασχολεί είναι ο προβληματισμός που διατυπώνει η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Ε.Κ. για τη νομική θέση των ρομπότ, εάν θα πρέπει δηλαδή να νοούνται ως φυσικά πρόσωπα, ως νομικά πρόσωπα, ως ζώα ή ως αντικείμενα, ή αν πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα κατηγορία, με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όσον αφορά την απόδοση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.

Ο ορισμός που θα τους δοθεί θα έχει νομικό αντίκτυπο και στην απόδοση ευθυνών σε περίπτωση ζημιάς στην οποία θα εμπλέκονται.


Το ζήτημα της ευθύνης απασχολεί ήδη κατασκευαστές, ασφαλιστές και νομοθέτες. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι σε έναν ευρωπαϊκό κανονισμό, θα προβλέπεται καταμερισμός ευθύνης μεταξύ του κατασκευαστή, του ιδιοκτήτη και του χρήστη του ρομπότ και θα κρίνεται κατά περίπτωση η συμβολή του καθενός στο λάθος.

Συναισθηματική σύνδεση

Ενα ακόμη ζήτημα που προκύπτει -προς το παρόν απρόβλεπτο- αφορά τη συναισθηματική σύνδεση που μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσα σε ευάλωτα άτομα και σε ρομπότ, καθώς η ολοένα και μεγαλύτερη αυτονομία των ρομπότ θα τα κάνει να μοιάζουν και να λειτουργούν όλο και λιγότερο ως εργαλεία, αποκτώντας όλο και περισσότερο ανθρώπινες ιδιότητες.

Πώς μπορούμε να το αποφύγουμε αυτό;

«Πρέπει πάντα να λέμε στους ανθρώπους ότι τα ρομπότ δεν είναι αληθινά πρόσωπα, ότι μπορούν να δείξουν συμπάθεια, αλλά δεν μπορούν να τη νιώσουν. Δεν θέλουμε ρομπότ σαν αυτά που έχουν στην Ιαπωνία, που μοιάζουν με ανθρώπους.

»Προτείνουμε τη δημιουργία "χάρτη ρομποτικής", που θα θέτει τις βάσεις για τον εντοπισμό, την επισκόπηση και την τήρηση των θεμελιωδών δεοντολογικών αρχών ήδη από τη φάση του σχεδιασμού και της ανάπτυξης», λέει η εισηγήτρια του Ε.Κ. για την έκθεση για τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη, Μάντι Ντελβό, σε συνέντευξή της στην ιστοσελίδα του Ε.Κ.

«Το μεγάλο ζήτημα είναι η προστασία της ασφάλειας και των δεδομένων. Τα ρομπότ δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς ανταλλαγή δεδομένων, επομένως προκύπτει το ερώτημα ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα», επισημαίνει η ίδια.

Τι σχέση έχουν τα ρομπότ με την οικολογία; Κατ’ αναλογία, όση σχέση είχαν και εξακολουθούν να έχουν οι επιπτώσεις της βιομηχανικής επανάστασης στην ανθρωπότητα και στο περιβάλλον όπου αυτή επιβιώνει και αναπτύσσεται.

Πόσο μάλλον όταν η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν άμεσες επιπτώσεις και στο προσωπικό περιβάλλον, γεγονός που, σε συνδυασμό με κάποια από τα προαναφερόμενα ζητήματα, αναμένεται να επιφέρει έναν βίαιο κοινωνικό ανασχηματισμό.